Wiadomości i wydarzenia
Co nowego w Grupie Lifocolor
Dlaczego ludzie postrzegają kolory inaczej?
W tym artykule – jako producent masterbatchy i specjalista w dziedzinie koloru – przyglądamy się fascynującym mechanizmom różnic w postrzeganiu barw.
Podobnie jak gusta, również postrzeganie kolorów ma charakter subiektywny. To, co dla jednej osoby jest odcieniem żółci, dla innej może być zielenią. Skąd te różnice? Poza czynnikami biologicznymi ogromną rolę odgrywają środowisko, język oraz osobiste doświadczenia.
Jak powstają kolory w naszym mózgu?
Samo światło nie ma koloru – to mózg interpretuje fale świetlne jako barwy. Światło widzialne stanowi tylko niewielką część widma elektromagnetycznego.
Fale świetlne różnią się długością i częstotliwością. Im krótsza fala, tym bardziej niebieska wydaje się barwa; dłuższe fale są postrzegane jako czerwień. Siatkówka ludzkiego oka zawiera trzy typy czopków odpowiedzialnych za postrzeganie kolorów:
Czopki S reagują na niebiesko-fioletowe światło o krótkich falach.
Czopki M odbierają średnie długości fal – zieleń.
Czopki L rozpoznają światło o długich falach – żółcie i czerwienie.
Po co nam różne czopki?
Dzięki pracy różnych typów czopków mózg rozpoznaje szeroką gamę barw. Jeśli powierzchnia odbija tylko krótkie fale, widzimy ją jako niebieską. Kiedy odbijane są różne długości fal, pojawiają się kolory pośrednie – np. pomarańczowy, fioletowy, żółty. Gdy wszystkie trzy rodzaje czopków są aktywowane równocześnie, mózg odbiera światło jako białe.
Ślepota barw – gdy oko nie rozróżnia kolorów
Około 8% mężczyzn w Europie cierpi na ślepotę czerwono-zieloną. Kobiety są znacznie rzadziej dotknięte tym zaburzeniem, ponieważ odpowiadające za to geny znajdują się na chromosomie X.
Skąd bierze się ślepota barw?
Genetyczną przyczyną są brakujące lub zmienione fotopigmenty, które uniemożliwiają prawidłowe porównywanie długości fal. Osoby z tym zaburzeniem mogą np. postrzegać kolor khaki jako czerwony lub zielony. Innymi przyczynami nabytych zaburzeń widzenia barw mogą być choroby, uszkodzenia dróg wzrokowych, czy efekty uboczne działania niektóych leków.
Genetyka a percepcja koloru
Geny odpowiedzialne za czopki M i L znajdują się na chromosomie X – dlatego mężczyźni częściej doświadczają zaburzeń widzenia barw.
Kobiety mają dwa chromosomy X, co pozwala na kompensację defektów.
Rzadsza ślepota na barwy niebiesko-żółte wiąże się z czopkami S, których geny znajdują się na chromosomie 7 – wspólnym dla obu płci.
Nie każda wada widzenia barw oznacza gorsze rozróżnianie kolorów – niektórzy potrafią rozróżniać więcej niuansów w swoim spektrum niż osoby z tzw. „normalnym” widzeniem.
Tetrachromatyzm – genetyczna przewaga
Niektóre kobiety posiadają cztery typy czopków, co daje im możliwość postrzegania szerszej gamy kolorów – są tzw. tetrachromatami. Dodatkowy typ czopków pozwala im dostrzegać różnice barw, które dla innych są identyczne. Nawet osoby z „normalnym” widzeniem kolorów mają różną ilość czopków M i L. Niektórzy mają nawet 16 razy więcej czopków L niż inni.
Jak mózg stabilizuje kolory?
Mózg automatycznie kompensuje zmiany oświetlenia. Trawa wydaje się zielona zarówno w południe, jak i o zachodzie słońca – podobnie jak aparat cyfrowy korzysta z balansu bieli, mózg koryguje kolory w czasie rzeczywistym.
Środowisko, psychologia i język – wszystko ma znaczenie
Badania norweskie sugerują, że światło w dzieciństwie wpływa na późniejszą zdolność do rozróżniania kolorów.
W wielu językach brak rozróżnienia między „niebieskim” a „zielonym” – co wpływa na sposób postrzegania barw.
Badania z Uniwersytetu Rochester pokazują, że emocje również mają znaczenie: osoby oglądające smutne filmy gorzej rozpoznają kolory niż te po obejrzeniu neutralnych lub radosnych treści. Powodem może być dopamina, która wpływa na przetwarzanie wzrokowe. Neuroprzekaźnik ten wpływa na przetwarzanie bodźców wzrokowych, a osoby cierpiące na depresję często postrzegają kontrasty mniej wyraźnie, co ma wpływ na ich postrzeganie kolorów.
Kolory są tworzone w mózgu – a my pomagamy je zrozumieć
Postrzeganie kolorów to złożone zjawisko, na które wpływają biologia, środowisko i osobiste doświadczenia. Może zmieniać się z czasem i jest unikalne dla każdego z nas.
Jako producent masterbatchy i specjalista w zakresie barwienia tworzyw sztucznych, doskonale rozumiemy tę złożoność. Dlatego oprócz wiedzy naszych kolorystów, systemów kolorystycznych (Pantone, RAL itd.) i cyfrowych narzędzi pomiarowych, cenimy również Twoje spostrzeżenia i potrzeby.
Razem stworzymy język koloru, który najlepiej odda charakter Twojego produktu.
📧 Skontaktuj się z naszym zespołem:
📞 +48 52 323 81 60
Źródła
Bosten, J. M.: Do you see what I see? Diversity in human color perception. Annual Review of Vision Science 8, 2022 Brainard, D. H., Hurlbert, A. C.: Colour vision: Understanding #TheDress. Current Biology 25, 2015
Gegenfurtner, K. R. et al.: The many colours of ›the dress‹. Current Biology 25, 2015
Josserand, M. et al.: Environment and culture shape both the colour lexicon and the genetics of colour perception. Scientific Reports 11, 2021
Tregillus, K. E. M. et al.: Color compensation in anomalous trichromats assessed with fMRI. Current Biology 31, 202
Spektrum der Wissenschaft (2023). Spektrum Kompakt 35/2023 – Farben: Wahrnehmung und Einfluss. Spektrum der Wissenschaft Verlag, Link (30.05.2025)
Heinemann, P. (2015). Stimmung lässt Menschen Farben anders wahrnehmen. WELT, Link (30.05.2025)